อารยธรรมเมโสโปเตเมีย

          เมโสโปเตเมีย เป็นคำภาษากรีก แปลว่า ที่ระหว่างแม่น้ำ ดินแดนที่ชาวกรีกเรียกว่า เมโสโปเตเมียนี้ตั้งอยู่บริเวณลุ่มน้ำไทกรีสและยูเฟรตีสเป็นส่วนหนึ่งของ”ดินแดนรูปพระจันทร์เสี้ยวอันอุดมสมบูรณ์” ซึ่งเป็นดินแดนรูปครึ่งวงกลมผืนใหญ่ ที่ทอดโค้งขึ้นไปจากฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียนและอ่าวเปอร์เซีย  มีนครหลวงคือกรุงแบกแดด

          เมโสโปเตเมีย เป็นดินแดนที่อากาศร้อนและกันดารฝน น้ำที่ได้รับส่วนใหญ่เป็นน้ำจากแม่น้ำที่มาจากหิมะละลาย ในฤดูร้อนบนเทือกเขาในอาร์เมเนีย น้ำจะพัดพา เอาโคลนตม ตะกอนมาทับถมชายฝั่งทั้งสอง ทำให้พื้นดินอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก การเอ่อล้นของน้ำในแม่น้ำอันเกิดจากหิมะละลายไม่มีกำหนดเวลาที่แน่นอนและบางครั้งก็สร้างความเสียหายแก่บ้านเมือง ไร่นา ทรัพย์สินและชีวิตผู้คน การกสิกรรมที่จะได้ผลดีในสภาพแวดล้อมเช่นนี้ต้องอาศัยระบบการชลประทานที่มีประสิทธิภาพ

       

📍ปัจจัยที่เอื้ออำนวยที่ทำให้เกิดอารยธรรมเมโสโปเตเมีย

          1. ความคิดสร้างสรรค์ในการรักษา ปรับปรุงและสืบทอดในอารยธรรมของกลุ่มชน 6 กลุ่มคือ

                  1.1 สุเมเรียน (Sumerians)

                  1.2 อัคคาเดียน (Akkadians)

                  1.3 อะมอไรท์ หรือ บาบิโลน(Amorites)

                  1.4 คัสไซท์ (Kassites)

                  1.5 อัสซีเรียน (Assyrians)

                  1.6 แคลเดียน (Chaldeans)

          2. แม่น้ำไทกรีสและยูเฟรตีส ทำให้เมโสโปเตเมียชุ่มชื้นเกิดการรวมตัวของกลุ่มชนและกำเนิดอารยธรรมเฉพาะขึ้น

          3. พรมแดนธรรมชาติซึ่งมีส่วนช่วยเป็นกำแพงป้องกันศัตรูภายนอก แม้ไม่ดีเท่าแถบลุ่มน้ำไนล์ก็ตาม แต่ก็เอื้ออำนวยให้กลุ่มชนซึ่งผลัดกันขึ้นมีบทบาทในเมโสโปเตเมียสามารถใช้ประโยชน์ของพรมแดนธรรมชาตินี้กำเนิดอารยธรรมเมโสโปเตเมียขึ้น กล่าวคือทิศเหนือจรดเทือกเขาอเมเนียทิศใต้จรดอ่าวเปอร์เซีย ทิศตะวันออกจรดแนวเทือกเขายาว ทิศตะวันตกจรดทะเลทรายอารเบียน

📍ชนกลุ่มต่างๆที่สร้างอารยธรรมในดินแดนเมโสโปเตเมีย

1. สุเมเรียน

• ตั้งอยู่ในบริเวณภาคตะวันออกเฉียงใต้ของที่ราบเมโสโปเตเมียที่เรียกว่า “ซูเมอร์”
• ปกครองแบบนครรัฐ (City States) แต่ละนครรัฐเป็นอิสระไม่ขึ้นแก่กัน มีกษัตริย์เป็นผู้นำ นครรัฐที่สำคัญเช่น เมืองอูร์ เมืองเออรุคและเมืองอิริดู เป็นต้น
• นับถือเทพเจ้าหลายองค์ มีเทพเจ้าประจำนครรัฐ เน้นโลกนี้เป็นสำคัญ ไม่เชื่อเรื่องโลกหน้า

ซิกกูแรต 

• สร้างซิกกูแรต (วิหารบูชาเทพเจ้า)
• วรรณกรรมกิลกาเมช กล่าวถึงการพจญภัยของสีรบุรุษชาวสุเมเรียน
• วรรณกรรมเอนลิล กล่าวถึงการสร้างโลกและน้ำท่วมโลก
• รู้จักใช้ระบบชลประทาน เช่น อ่างเก็บน้ำ เขื่อนกั้นน้ำ ประตูระบายน้ำ
• ดำรงชีพด้วยการเพาะปลูก พืชที่สำคัญคือ ข้าวสาลี
• รู้จักใช้ยานพาหนะเช่น รถม้า
• รู้จักใช้โลหะผสม(สำริด) ทำเครื่องมือ เครื่องประดับ
• รู้จักทอผ้า
• รู้จักการบวก ลบ คูณ ทำปฏิทินจันทรคติ(ข้างขึ้น ข้างแรม) การนับวันเวลา

อักษรคูนิฟอร์ม(รูปลิ่ม)

• ประดิษฐ์อักษรคูนิฟอร์ม(รูปลิ่ม) เขียนลงบนแผ่นดินเหนียวด้วยปากกาที่ทำจากต้นอ้อแล้วนำไปตากแห้ง

2. อมอไรต์ หรือ บาบิโลน

                                                

พระเจ้าฮัมมูราบี

• เป็นเผ่าเซมิติก อพยพมาจากทะเลทรายอาระเบียน มายึดครองนครรัฐของสุเมเรียน
• ขยายอาณาจักรไปกว้างขวางและสถาปณาจักรวรรดิบาบิโลเนีย
• กษัตริย์ที่สำคัญคือพระเจ้าฮัมมูราบี
• มีการประมวลกฎหมายลายลักษณ์อักษรที่เก่าแก่ที่สุดในโลก คือกฎหมายฮัมมูราบี มีบทลงโทษแบบ “ตาต่อตา ฟันต่อฟัน”

3. ฮิตไทต์และคัสไซต์

ฮิตไทต์

มีความสามารถในการรบมาก

• เป็นเผ่าอินโดยุโรเปียน
• เดิมอยู่ทางตอนใต้ของรัสเซีย ขยายตัวมาตามลุ่มแม่น้ำยูเฟรติส โจมตีทางเหนือของซีเรีย ปล้นกรุงบาบิโลนและปกครองดินแดนเมโสโปเตเมียต่อมา
• มีความสามารถในการรบมาก
• เป็นชนเผ่าแรกที่รู้จักใช้เหล็กทำเป็นอาวุธ รู้จักใช้รถเทียมม้าทำศึก
• ตรงกับสมัยที่อียิปต์เรืองอำนาจ
• กษัตริย์ฮัตตูซิลิที่ 3แห่งฮิตไทต์ และฟาโรห์รามเสสที่ 2แห่งอียิปต์ได้ทำสนธิสัญญาไม่รุกรานกัน และหากบุคคลที่ 3มาโจมตี ต้องช่วยเหลือกัน

คัสไซต์

ซากกรุงบาบิโลน

• เข้ายึดครองกรุงบาบิโลน

4. แอสซีเรียน

• เป็นเผ่าเซมิติกมาจากทะเลทรายอาหรับ
• ศูนย์กลางอยู่ที่เมืองนิเนเวห์
• สามารถในการรบและการค้า
• ขยายอำนาจถึงฟินิเชีย ปาเลสไตน์ อียิปต์และเปอร์เซีย
• กองทัพแข็งแกร่ง มีระเบียบวินัยสูง
• ใช้เหล็กทำอาวุธ

 พระราชวังซาร์กอน

• มีการก่อสร้างที่ใหญ่โตมหึมา มำทำเป็นโดม เช่นพระราชวังซาร์กอน

อักษรคูนิฟอร์ม

• มีการปั้นแบบนูนตัวและลอยตัว ให้อารมณ์สมจริง
• มีการแกะสลักภาพ เคลื่อนไหวแบบธรรมชาติ
• กษัตริย์องค์สุดท้ายคือ “พระเจ้าอัชชูบานิปาล” เป็นสมัยที่เจริญสูงสุด มีการสร้างหอสมุดรวบรวมข้อมูลมหาศาลและยังรวบรวมแผ่นดินเหนียวที่มีอักษรคูนิฟอร์ม22,000แผ่น

5.แคลเดีย

 สวนลอยแห่งบาบิโลน

• สวนลอยแห่งบาบิโลน
• เป็นเผ่าเซเมติก โค่นล้มแอสซีเรียนได้
• สถาปณาจักรวรรดิแคลเดียนหรือบาบิโลเนียใหม่

• สร้างสวนลอยแห่งบาบิโลน ในสมัยพระเจ้าเนบูชัดเนสซาร์
• ทำแผนที่ดวงดาว
• คำนวณการเกิดสุริยุปราคา จันทรุปราคา
• แบ่งสัปดาห์เป็น 7 วัน

6. เปอร์เซีย

   ชนเผ่าอินโดยุโรเปียน ปกครองบริเวณที่ราบสูงอิหร่านมีราชวงศ์ต่างๆปกครอง ดังนี้

     1) ราชวงศ์อะคีเมนิด

พระเจ้าไซรัสมหาราช

• ก่อตั้งโดยพระเจ้าไซรัสมหาราช ขยายอำนาจไปจนถึงแม่น้ำสินธุ

     อียิปต์

• พระเจ้าดาริอุส ขยายจักรวรรดิกว้างขวางไปอีก สร้างเมืองหลวงที่สวยงามชื่อ “เปอร์ชีโปลิช” สร้างถนนเชื่อมดินแดนในจักรวรรดิ ได้ชื่อว่าเป็นยุคทองของเปอร์เซีย
• มีศาสนาโซโรแอสเตอร์ เป็นศาสนาประจำชาติ มีเทพเข้าอาหุรามาสดาเป็นเทพฝ่ายดีและอาหริมันป็นเทพฝ่ายชั่ว
• ถูกกษัตริย์อเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งกรีกยึดครอง ทำให้เสื่อมลง

     2) ราชวงศ์เซลิวชิด

อเล็กซานเดอร์มหาราช

• ก่อตั้งโดยทหารของกษัตริย์อเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งกรีก แต่ไม่มีอำนาจ

     3) จักรวรรดิของชาวปาร์เถียน

กรุงแบกแดด

• ย้ายเมืองหลวงไปที่แบกแดด

     4) ราชวงศ์ซัลซานิด

ศาสนาซีโรแอสเตอร์

• ปกครองเป็นเวลา 400 ปีเศษ มีศาสนาอิสลามมาแทนที่ศาสนาซีโรแอสเตอร์

     5) ราชวงศ์อับบาสิด หรือ อาหรับมุสลิม

ราชวงศ์อับบาสิด

• มุสลิมรุ่งเรืองทางด้านวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์
• กษัตริย์ที่สำคัญคือ ฮารูณ อัล ราชิด ส่งเสริมด้านการค้าจนรุ่งเรือง

     6) สมัยมองโกลปกครอง

กรุงแบกแดด

• ฮุลากุข่านหลานเจงกิสข่านมายึดกรุงแบกแดด ปกครองเป็นเวลา 200ปีครึ่ง

     7) ราชวงศ์ซาฟาวี

 ชาห์ อับบาสมหาราช 

• ขับไล่มองโกลไปได้ ย้ายเมืองหลวงไปที่อิสฟาฮาน
• กษัตริย์ที่สำคัญคือ ชาห์ อับบาสมหาราช ปฏิรูปการปกครอง
• นับถืออิสลามนิกายชีอะห์

     8) ราชวงศ์คะจาร์

• เชื้อสายเติร์ก ไม่ค่อยมีอำนาจ ปกครองแบบเผด็จการ
• รัสเซียและอังกฤษขยายอำนาจ

     9) ราชวงศ์ปาเลวี

เรซา ชาห์ ปาเลวี

• กษัตริย์คนแรกคือ เรซา ชาห์ ปาเลวี เปลี่ยนชื่อจากเปอร์ซียเป็นอิหร่าน
• สมัยพระเจ้ามุฮำมัด เรซาห์ ชาห์ นำกฎหมายฝรั่งเศสมาใช้ มีการปฏิรูปที่ดิน แต่เศรษฐกิจก็ถดถ้อย

     10) สมัยสาธารณรัฐอิสลาม

 อยาโตลลา โคไมนี

• อยาโตลลา โคไมนี โค่นราชวงศ์ปาเลวี เปลี่ยนการปกครองเป็นสาธารณรัฐ
• ต่อต้านสหรัฐอเมริกา
• เมื่ออยาโตลลา โคไมนีถึงแก่กรรม ผู้นำได้ดำเนินนโยบายสายกลาง ปฏิรูปเศรษฐกิจ ให้เสรีภาพ ให้สิทธิสตรี

📍ชนบางกลุ่มที่สร้างอารยธรรมในเอเชียไมเนอร์

     1.) ฮิตไตท์

• เป็นชาติแรกที่รู้จักใช้เหล็ก

     2.)ลิเดียน

• เป็นชาติแรกที่มีผลิตเหรียญกษาปณ์ขึ้นใช้

     3.)ฟินิเชียน

• สร้างเรือใบขนาดใหญ่  รวมทั้งเมืองท่าขนาดใหญ่ด้วย
• นำอักษรของอียิปต์และลิ่่มมาดัดแปลงเป็นอักษรอัลฟาเบต(อักษรที่ใช้เสียงสระและพยัญชนะประสมกัน)ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของภาษากรีก-ละติน

     4.)ฮิบรู

                 

กษัตริย์โซโลมอน

• เป็นบรรพบุรุษของชาวยิว
• เรื่องราวของชาวฮิบนูปรากฏอยู่มนภาคแรกของคัมภีร์ไบเบิล
• กษัตริย์เดวิด เป็นปฐมกษัตริย์
• กษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดคือ กษัตริย์โซโลมอน
• นับถือลัทธิยูดาย
• หลังจากกรีก-โรมัน เรืองอำนาจในเอเชียตะวันตก แต่อารญธรรมเมโสโปเตเมียก็ไม่สูญสลายก็มีวัฒนธรรมกรีก-โรมัน เป็นรากฐานวัฒนธรรมโลกต่อมา

📍ศิลปกรรมและวัฒนธรรมเมโสโปเตเมีย

อักษรคูนิฟอร์ม

       การประดิษฐ์อักษรคูนิฟอร์มหรืออักษรลิ่มบนแผ่นดินเหนียวส่วนใหญ่ใช้ต้นกกหรือไม้เขียนลงบนแผ่นดินเหนียวกดเป็นรูปลิ่มอักษร จึงถูกเรียกชื่อว่า “คูนิฟอร์ม”แล้วนำไปผึ่งแดด หรือเผาไฟให้แห้งแข็ง

ความก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์

       มีการใช้อิฐในก่อสร้างและความก้าวหน้าด้านวิทยาศาสตร์ ชาวสุเมเรียนได้สร้างผลงานการก่อสร้างอื่นๆและทำปฏิทินจันทรคติ วันหนึ่งแบ่งเป็นกลางวัน 6 ชั่วโมง กลางคืน 6 ชั่วโมง การนับในหน่วย 60ซึ่งตกทอดมาจนถึงปัจจุบัน เช่นการนับ 1 ชั่วโมงมี 60 นาที 1 นาทีมี 60 วินาที วงกลมมี 360 องศา (60หกครั้ง)

ประมวลกฏหมายฮัมบูราบี

       เป็นบทบัญญัติที่รวบรวมกฎหมายต่าง ๆ และพระราชกฤษฎีกาของกษัตริย์ฮัมมูราบี ราชาแห่งบาบิโลเนีย และเป็นประมวลกฎหมายที่เก่าแก่ที่สุด ประมวลกฎหมายนี้ถูกคัดลอกไว้โดยการแกะสลักลงบนหินบะซอลต์สีดำสูง 2.25 เมตร ซึ่งต่อมาทีมนักโบราณคดีฝรั่งเศสขุดพบที่ประเทศอิรัก ในช่วงฤดูหนาวปี 1901 ถึง 1902 หินสลักนี้แตกเป็น 3 ชิ้น และได้รับการบูรณะ

มหากาพย์กิลกาเมช

       เป็นตำนานน้ำท่วมโลกที่เก่าแก่ของบาบิโลน เล่าเรื่องกษัตริย์กิลกาเมชกับเหตุการณ์น้ำท่วมโลก ปรากฏในจารึก 12 แท่งด้วยกัน (นักโบราณคดีส่วนมากเชื่อว่าจารึกแท่งที่ 12 นี้ถูกแต่งเพิ่มขึ้นในภายหลัง) ซึ่งสอดคล้องกับตำนานของชาวซูเมอร์ มหากาพย์เรื่องนี้จารึกไว้ในแผ่นดินเหนียวในหอเก็บจารึกของกษัตริย์แห่งอัสซีเรีย  เมื่อราว ศตวรรษที่ 7 ก่อนคริสตกาล

ประติมากรรมอัสซีเรีย

           ลักษณะสําคัญของประติมากรรมอัสซีเรียเป็นแบบเหมือนจริงมีความละเอียดลออ แสดง

กล้ามเนื้อ เส้นเลือดตามแขนขาของรูปคน หรือ สัตว์ โดยเน้นให้เห็นอย่างเด่นชัดทําให้เกิดความรู้สึก

แข็งแรงหนกแน่น ตลอดจนสามารถแสดงความรู้สึกออกมาอย่างสมบูรณ์

• ภาพประติมากรรมนูนสูง เรียกว่า ลามาสสุ (LAMASSU) หรือ รูปวัวมีปีกที่มีศรีษะเป็นคน สูง 16 ฟุตจาก พระราชวังของพระเจ้าซาร์กอนที่ 2 

• ภาพประติมากรรมนูนต่ำ รูปสิงโตตัวเมียที่กำลังนอนบาดเจ็บ (A WOUNDED LIONESS) 

• ภาพประติมากรรมนูนต่ำ รูปกษัตริย์ อัสซูมานิบาล กำลังล่าสิงโต 

• ภาพประติมากรรมนูนต่ำ รูปสิงโตกัดเด็กหนุ่ม ขนาดสูง 10 เซนต์ติเมตร ทำด้วยการแกะสลักงาช้าง พบในพระราชวัง ที่เมืองนิมรุด

พระราชวังของพระเจ้าซาร์กอน

     สถาปัตยกรรม สิ่งที่แสดงสำคัญถึงอำนาจอันยิ่งใหญ่ของอาณาจักรอัสซีเรียและมีความสำคัญที่สุด คือ พระราชวังของพระเจ้าซาร์กอน (Sargon) ที่คอร์ซาบัด (Khorsabas) มีลักษณะเป็นกำแพงสูงทึบเป็นชั้น ๆ ขึ้นไป นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าการก่อสร้างตึกสูงเป็นชั้น ๆ โดยมีพระราชวังอยู่ชั้นบนสุดนั้นเพื่อให้พ้นจากอุทกภัย ประตูทางเข้า ตัวกำแพง หรือป้อมค่ายต่าง ๆ ล้วนมีรูปทรงเรขาคณิตทั้งนั้น โดยเฉพาะส่วนโค้งนับว่าเป็นรูปแบบที่สำคัญที่สุดในการสร้างพระราชวังของพวกอัสซีเรียน

ประตูอิชตาร์ (THE ISHTAR GATE)

          ในสมัยของพระเจ้าเนบูคัดเนซซาร์นั้นได้มีการสร้างกำแพงล้อมรอบกรุงบาบิโลนเอาไว้ โดยมีประตูหลวงที่เรียกว่า “ประตูอิชตาร์” (The Ishtar Gate)

           ประตูนี้มีขนาดสูง 47 ฟุต สร้างจากวัสดุประเภทอิฐและเคลือบสีสวยงามมาก มีการแกะสลักเป็นภาพสัตว์ประหลาดที่เรียกว่า “กริฟฟิน” (Griffin) นอกจากนี้ยังมีลวดลายรูปสัตว์ต่าง ๆ เช่น ม้า วัว สิงโต และมังกร ฯลฯ ประดับอยู่ทั่วไปเป็นระยะ ๆ ปัจจุบันกำแพงอิชต้าถูกเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑ์เบอร์ลิน (State Museum of Berlin) ประเทศเยอรมัน

ซิกกูแรต (ZIGGURAT)

        ซิกกูแรต (Ziggurat) เป็นสิ่งก่อสร้างของชาวสุเมเรียน (Sumerians) ในแถบดินแดนเมโสโปเตเมีย ซิกกูแรตนั้นมีลักษณะคล้ายพีระมิดแบบขั้นบันได แต่จะไม่มีการก่อสร้างสูงจนเป็นยอดแหลมเหมือนกับปิรามิดของชาวอียิปต์ ด้านบนของซิกกูแรตจะเป็นพื้นที่ราบกว้างและสร้างเป็นวิหาร ในระยะแรกการสร้างซิกูแรตมีวัตถุประสงค์เพื่อใช้ในการประกอบพิธีกรรมทางศาสนา       ต่อมาซิกกูแรตนั้นได้กลายเป็นส่วนหนึ่งของพระราชวังของกษัตริย์แทน เช่น ซิกกูแรตที่เมืองอูร์ (Ur)

สวนลอยบาบิโลน (THE HANGING GARDEN OF BABYLON)

      สวนลอยบาบิโลน จัดเป็นหนึ่งในเจ็ดสิ่งมหัศจรรย์ของโลก ตั้งอยู่บนแม่น้ำยูเฟรติส ประเทศอิรักในปัจจุบัน สร้างโดยกษัตริย์เนบูคัดเนสซาร์ที่ 3 แห่งกรุงบาบิโลเนีย สร้างให้แก่มเหสีของพระองค์ชื่อ พระนางเซมีรามีส สร้างขึ้นเมื่อ 600 ปีก่อนคริสต์ศักราช สูงประมาณ 75 ฟุต กินพื้นที่ 400 ตารางฟุต ระเบียงทุกชั้นได้รับการตกแต่งด้วยไม้ดอก ไม้ประดับ ไม้ยืนพุ่มชนิดต่างๆ มีระบบชลประทานชักน้ำจากแม่น้ำไทกริสไปทำเป็นน้ำตกและนำไปเลี้ยงต้นไม้ตลอดปี สวนนี้ได้พังทลายลงจากเหตุแผ่นดินไหวเมื่อหลังศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสต์ศักราช

        จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ปรากฎว่ากรุงบาบิโลน อยู่ในเมืองแบกแดก ของประเทศอิรักในปัจจุบัน หลังจากพระเจ้าเนบูชัดเนซซาร์สิ้นพระชนม์ลงได้ 22 ปี อาณาจักรนี้ก็ตกเป็นของจักรพรรดิไซรัสมหาราชแห่งเปอร์เชีย

ห้องสมุดดินเหนียว

       ห้องสมุดดินเหนียว เป็นห้องสมุดที่ค้นพบในดินแดนเมโสโปเตเมีย (Mesopotamia) ได้แก่แถบลุ่มแม่น้ำไทกรีส (Tigris) และยูเฟรตีส (Euphrates) ปัจจุบันคือ ประเทศอิรัก ชนชาติต่าง ๆ ในแถบนี้คือ ชาวสุเมเรียน (Sumerians) ชาวบาบิโลเนียน (Babylonians) และชาวอัสซีเรียน (Assyrians) พวกนี้รู้จักบันทึกเรื่องราวต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับความเป็นอยู่และวัฒนธรรมของตนลงบนแผ่นดินเหนียว

ศิลปะเครื่องประดับเมโสโปเตเมีย

       ผลงานทางด้านเครื่องประดับของเมโสโปเตเมียนั้น มีความงดงามที่น่าสนใจ ขุดค้นพบที่สุสานราชวงศ์กษัตริย์ที่เมืองเออร์ มีเครื่องประดับที่เป็นใบไม้ดอกไม้ ซึ่งเป็นงานออกแบบเพื่อการตกแต่งที่สวยงาม เป็นผลงานที่มีความประณีตสูง โดยมากผลิตเครื่องประดับของเมโสโปเตเมียนิยมใช้เทคนิคการเคาะทุบด้วยค้อนในการขึ้นรูปทรง และการใช้ตะปูหัวแบบต่างๆ มาตกแต่งรายละเอียด จึงทำให้ผลงานเครื่องประดับของเม

📍เมโสโปเตเมียเป็นแหล่งอารยธรรมที่มีความเก่าแก่ที่สุดแห่งหนึ่ง เมโสโปเตเมีย แปลว่า ดินแดนระหว่างแม่น้ำสองสายคือ แม่น้ำไทกรีสและยูเฟรทีส (ปัจจุบันคือดินแดนส่วนใหญ่ของประเทศอิรัก) ระหว่างสองฝั่งแม่น้ำทั้งสองสายเป็นพื้นดินที่มีความอุดมสมบูรณ์เหมาะแก่การเพาะปลูก ทำให้กลุ่มชนชาติต่างๆเข้ามาทำมาหากินและสร้างอารยธรรมขึ้น รวมทั้งถ่ายทอดอารยธรรมจากกลุ่มหนึ่งสู่กลุ่มหนึ่ง ทำให้เกิดอารยธรรมแบบผสม